[Interview] Hans Izaak Kriek over Donald Trump, Trumpism en media

Hans Izaak Kriek schreef een boek over de dominantie van Donald Trump tijdens zijn presidentschap in de media onder de titel Trump's Daily Domination of the News Media. Daarin beschrijft hij het fenomeen van een verpolitisering van de journalistiek. We spreken met de auteur over dit boek en het fenomeen waarmee ook nadat Trump is verdwenen als president, men nog kampt. Hans Izaak Kriek werkte tot 1995 als journalist bij onder meer bij het toenmalige Tros Aktua en de toenmalige AVRO. Hij runt de website krieksmediaworld.com en is commentator bij diverse media.

Hoe ben je ertoe gekomen om dit boek te schrijven?

De aanleiding om Trump’s Daily Domination Of The News Media te schrijven was in de eerste plaats de manier waarop diverse media in Amerika journalistiek bedrijven. Ik was gechoqueerd en gebiologeerd om te zien hoe eenzijdig dit gebeurde met nieuws gemengd met opinies en fake nieuws dat niet volgens de regels van het zogeheten Global Charter of Ethics for Journalist opgesteld is door de Internationale Federatie van journalisten, IFJ.

Ik gebruikte Donald Trump als kapstok, omdat ik zag dat hij vanaf het moment dat hij zich kandidaat stelde in 2015 voor het presidentschap, de zogenoemde mainstream media zijn rally’s en uitspraken negatief in het nieuws brachten. Vooral CNN en MSNBC, twee toen nog machtige kabelnieuwszenders. Ook  andere media namen het over. Ook in Nederland en Europa.

Voor mij was een uitermate interessante ontwikkeling om te zien hoe een entertainer en zakenman tijdens zijn campagne 16 beroepspolitici versloeg en uiteindelijk ook Hillary Clinton. Reden om hem kritisch te blijven volgen en ook om te ontdekken waarom de media zo tegen Trump fulmineerden.

In juli 2016 probeerde ik Donald Trump te interviewen op zijn luxe landgoed Mar-a-Logo. Hij was daar toen niet aanwezig en ik sprak met zijn manager, Bernd Lembcke, een voormalige Duitser. Deze vond het leuk om met mij Duits te spreken.

Donald Trump belde hem toen op dat moment en ik gebaarde of hij mij de telefoon wilde geven en dat lukte uiteindelijk. Ik kon Donald Trump een aantal vragen stellen over zijn plannen voor Europa en Amerika. European Business Review (internet, website, magazine) wilde het graag publiceren en het interview is ook te lezen in mijn boek.

Uiteindelijk besloot ik in augustus 2020 een boek over de Amerikaanse media te gaan schrijven en hoe zij over zijn presidentschap hebben bericht. Ik koos daarvoor de laatste 100 dagen van zijn presidentschap. De media haatten Donald Trump sinds de start van zijn campagne in 2015 en doen dit nog steeds.  

De media hebben in mijn opinie zelf het fenomeen Trump gecreëerd. Hij besloot rechtstreeks met zijn achterban te communiceren via de socialemediaplatforms. In januari 2021 besloot de Big Tech om hem te weren van alle platforms. Onlangs werd bekend dat de baas van Facebook, Mark Zuckerberg 420 miljoen dollar betaalde om te voorkomen dat Trump zou worden herkozen.

Wat is Trumpism? Kan je dat toelichten?

Hier in Amerika en ook elders in de wereld wordt daar verschillend over geschreven. Er heerst grote verdeeldheid onder de Amerikanen over de politiek van Donald Trump toen en van Joe Biden nu. Het leidt tot woede en ruzies, zelfs binnen gezinnen en families. Het heeft denk ik te maken met de manier en stijl van deze presidenten.

Trumpism is kort door de bocht: het beleid dat wordt voorgestaan door Donald Trump, vooral het beleid dat een afwijzing is van het huidige politieke establishment (the swamp in Washington DC) en het krachtig nastreven van Amerikaanse nationale belangen. Denk aan de America First Agenda. Mensen die daar anders over denken vinden Trumpism controversieel en schandalig en schrijven het dan natuurlijk toe aan voormalig president Trump.

Hoe profileerde Donald Trump zich ten opzichte van de media?

Trump ging de media nooit uit de weg zoals Joe Biden nu doet; die loopt na persconferenties weg en betantwoordt geen vragen van journalisten. Bij Donald Trump zag je vaak discussies tussen bepaalde opiniemakers en de president, zoals met Jim Acosta van CNN.

Creëerden de media de manier hoe Donald Trump met ze omging of deed hij dit zelf?

Hij bestempelt de mainstream media nog steeds als The enemy of the American people. De media en veel Amerikaanse politici, vooral Democraten, zeiden vaak voor de presidentsverkiezingen van 2016 dat Donald Trump nooit president zou worden. Ik zag onlangs nog een heel overzicht van commentatoren en politici, tot aan Barack Obama toe.

Dit heeft Donald Trump goed in zijn oren geknoopt en vanaf de eerste dag van zijn presidentschap gingen ze in de aanval om Donald Trump en ook zijn familie te vernietigen. Ik denk dat dit een van de belangrijkste redenen is hoe Donald Trump met de media is omgegaan. Hij profileerde zich vooral via zijn persconferenties, publieke optredens en via de sociale media.

Hoe gingen media daarmee om? Konden ze anders?

De media konden niet anders, want ze wisten dondersgoed dat ze hem van begin af aan niet moesten als president en begonnen toen in hun berichtgeving zijn beleid en uitspraken in een negatief daglicht te zetten.

Voorop door CNN, MSNBC en andere kabelnieuwszenders. Ook dagbladen als The New York Times en de Washington Post deden daar aan mee. Het is interessant om te ontdekken wie in Amerika er aan de touwtjes trekken van de media. De meeste Amerikanen weten dit niet.

Het zijn 15 biljonairs en 6 grote organisaties, zoals AT&T, Comcast (NBC Universal), Walt Disney Company, National Amusements (ViacomCBS), News Corp en Fox Corporation. En ja, als die tegen je hebt, ben je wel de sigaar als president.

Ik moet eraan toevoegen dat Trump naar buiten toe niet altijd handig opereerde via zijn Twitter-berichten. Hij diskwalificeerde mensen en nam geen blad voor zijn mond met uitspraken. Hij ging daar vaak veel te ver in en dat gebruikten de media natuurlijk graag om negatief over hem te blijven berichten.

Amerikaanse media waren al gepolitiseerd voordat Donald Trump meedeed aan de verkiezingen in 2016.  Je bent voor of tegen. Hoe verklaar je dat de Amerikaanse media zo gepolitiseerd zijn?

Moeilijk in te schatten, er zijn zoveel verschillende organisaties en mensen die invloed willen via de politiek en de media. In Amerika gaat het vooral om geld en macht en welke partij er in het Witte Huis zit, maakt niet uit. Om de vier jaar moet er weer een andere president worden gekozen. De media spelen aan de ene kant een rol om het publiek te bespelen en aan de andere kant krijgen ze van de politiek miljoenen dollars voor het uitzenden van politieke advertenties.

Welk gevaar schuilt er volgens jou in?

Ik denk dat het gevaar vooral schuilt in de manier hoe de lokale en nationale media elke keer opnieuw bij verkiezingen hun best doen om het publiek te beïnvloeden. De verdeeldheid tussen mensen neemt alleen maar toe. Joe Biden beloofde bij zijn aantreden als president om het land weer te herenigen, maar het lukt hem van geen kant tot nu toe.

Het fenomeen fake news is tot wasdom gekomen ten tijde van de periode dat Donald Trump president was. Hoe verklaar je dat? Wat is het gevaar daarvan?

Nepnieuws is van alle tijden en dat je kun ook lezen in mijn boek. Het was er al in de Griekse en Romeinse tijd en het is nooit weggeweest. Ook in Nederland is de laatste tijd veel te doen over nepnieuws. Ik lees ook berichten dat de NPO zich daar schuldig aan zou maken.

We kunnen vaststellen dat de sociale platforms zelf journalistiek bedrijven, er worden veel berichten op gezet of ze waar zijn of niet. Op deze manier wordt ook fake news gemaakt en verspreid en de professionele media maken er ook gebruik van om maar niets te missen om een bericht als eerste naar buiten te brengen.

In 2014 publiceerde ik mijn politieke boek De Patatbalie over de Nederlandse media en politici waarin ik al concludeerde dat de Nederlandse media het niet zo nauw namen met berichtgeving; een journalist van het NOS Journaal (Michiel Breedveld) bevestigde toen al hun credo van internet first, zonder fact checking Ook het lekken door media en politici zorgt ook vaak voor het verspreiden van nepnieuws.

In mijn Amerikaanse boek wijd ik twee hoofdstukken aan het onderwerp Fake News en een aan de methodiek framing, die door zowel journalisten als politici wordt gebruikt.

Hoe wapent een maatschappij zich daartegen?

Amerikaanse politieke partijen en commerciële bedrijven bewapenen zich daar niet tegen, want zij doen daar zelf volop aan mee. Alleen het Amerikaanse publiek laat zich in het ootje nemen in mijn gevoel.

Het zo tegen journalisten opstellen van een president kenden we voor het presidentschap van Donald Trump alleen van meer autoritaire niet-democratische landen. Welke consequenties heeft dat?

Deze omplexe vraag kan ik niet zo in een keer beantwoorden. Zowel een president als de media spelen overal ter wereld een eigen rol. Voorbeelden zijn de Russische president Poetin, de Turkse president Erdogan, de Chinese president Xi Ping, de Noord-Koreaanse president Kim Jong-un en de Iraanse president Raisi. In veel landen worden de media gecontroleerd en/of monddood gemaakt.

Hoe kijk je aan tegen hetgeen op 6 januari 2021 in het Capitool gebeurde?
Welke relatie is er met de media en zijn houding in de media over de vermeende verkiezingsfraude (die niet bestond)?

Twee vragen tegelijk, maar om met dat laatste te beginnen, weet ik nog steeds niet of Joe Biden eerlijk heeft gewonnen en met mij twijfelen vele miljoenen Amerikanen nog steeds. Het was en is nog steeds vreemd hoe een presidentskandidaat vanuit zijn kelder campagne voerde om president te worden, terwijl Trump grote rally’s hield waar tienduizenden mensen op af kwamen en Trump toezongen en scandeerden We love you. Als Joe Biden even in zijn woonplaats naar buiten ging, kwam er maar een handjevol aanhangers. Het zal ooit een keer echt duidelijk worden hoe het zat denk ik. De 6 januari-bestorming van het Capitool wordt op dit moment volop onderzocht en we wachten eerst maar af wat de uitkomsten zullen zijn.

Wat Donald Trump deed, lijkt op wat Silvio Berlusconi in Italië deed in de periode 1994-2011 in Italië. Hoe kijk je daar tegenaan?

Ach, elke populaire politicus heeft zo zijn eigen methode om zich te manifesteren. Kijk op dit maar eens rond in de wereld naar talloze presidenten en je zult er vele tegenkomen die de media beheersen of de media monddood maken.

Denk je dat dergelijke situaties ook in Nederland denkbaar zijn of zijn we daarvoor te verschillend? 

Nederland is daarvoor te verschillend van Amerika, alleen al door het politieke klimaat met een grote hoeveelheid aan politieke partijen en stromingen. Misschien als er een ander politiek speelveld komt met een grote partij en leider, maar dat is in mijn ogen ondenkbaar. Ik heb vaak met Nederlandse politici gesproken over een kiesdrempel van zo’n 5 procent, maar dat zal er niet van komen, denk ik.

Verwacht je in de toekomst soortgelijke leiders die kunnen aanslaan als Donald Trump in de Verenigde Staten?

Je kan niets uitsluiten. In de Verenigde Staten waren er presidenten die het slecht en goed deden in de ogen van de Amerikanen. Voorbeelden zijn Jimmy Carter (Democraat) als slechtste president en Ronald Reagan (Republikein) als de beste president.

Hoe denk je dat de grote nieuwsmedia in de Verenigde Staten zich zullen opstellen de komende jaren? Zal er een politieke voorkeur blijven tussen zenders/kranten en politieke partijen?

Ik ben daarvan overtuigd en in een van mijn laatste interviews voor de Amerikaanse radiozender KAHI zei de interviewster (Mary Jane Popp) hetzelfde op een vraag mijnerzijds. De media zijn voor of tegen je. Ze voegde er nog aan toe dat de journalistiek dood is in Amerika.

We vonden beiden dat het probleem vooral zit in de manier hoe journalisten in Amerika journalistiek bedrijven. Dat doen ze niet best, geen hoor en wederhoor, internet first zonder bronnen te checken, het overschrijven van elkaars artikelen. Kabelnetwerknieuwszenders werken met opiniemakers en die geven alleen hun eenzijdige opinie door. De lezer, luisteraar en kijker snappen niet hoe dat werkt in de praktijk. Ze denken dat alles nieuws is en kunnen geen onderscheid maken tussen opinies en het nieuws. Dit is een manier die media gebruiken om het publiek te beïnvloeden en te manipuleren.

Wat vind je van de gevoerde politiek van Donald Trump?

Hoe je ook over Donald Trump mag denken, ik stel vast dat hij een eigengereide en eigenwijze man is die niet tegen kritiek kan en zijn eigen ego belangrijk vindt. Maar hij houdt van Amerika en de Amerikanen.

Vergeet niet dat Donald Trump in zijn regeerperiode ook veel succesvolle dingen heeft gedaan zoals geen oorlog gevoerd, hij zorgde voor verbetering van de economie en miljoenen banen. Ook het Abraham-akkoord in het Midden-Oosten is een enorm plus punt, de energie onafhankelijkheid van Saudi-Arabië, het versterken van de krijgsmacht en de belastingverlaging. Ook de NATO-leiders had hij in de tang en dwong hij eindelijk af dat in 2024 minimaal 2 procent van het nationale product moet worden gespendeerd aan defensie. En zo zijn er tal van zaken die Trump met succes heeft uitgevoerd.

De Amerikaanse kabelnieuwszenders worstelen zonder Donald Trump op de buis en hebben geen oplossing voor de alsmaar dalende kijkcijfers. Deze kelderen al maandenlang. In november 2021 keken op Prime Time nog geen drie miljoen naar FOX News, terwijl CNN slechts 600.000 kijkers scoorden. Ten opzichte van een jaar geleden verliezen de kabelnieuwszenders de helft van hun publiek en dat is een teken aan de wand dat het publiek geen geloof meer heeft in hun berichtgeving. Het ziet er naar uit dat streamingdiensten steeds populairder worden.

www.krieksmediaworld.com

Volg het Nederlands MediaNetwerk op Twitter

Volg het Nederlands MediaNetwerk op Facebook

Word lid van de Nederlands MediaNetwerk Groep op LinkedIn

Vacatures in media- en marketingcommunicatie