[Column] Erwin Fisser: Een vaccin weigeren is geen vrije keuze
Wordt er eigenlijk veel gerookt op die anti-coronamaatregelen demonstraties? Het zou me niks verbazen. Tussen de vaccinweigeraars van nu en de rokers van begin deze eeuw zijn er nogal wat overeenkomsten. De vaandeldragers met discutabele motivaties, het selectief citeren uit (semi) wetenschappelijk onderzoek, de overschatting van het eigen gelijk. Wat vooral opvalt is de emotionele claim op de veronderstelt grondwettelijk vastgelegde persoonlijke vrijheid waarmee iedere inhoudelijke discussie de grond in gestampt moet worden. Van ik maak zelf wel uit of ik rook tot ik maak zelf wel uit of ik me laat vaccineren/ me hou aan coronabeperkende maatregelen.
Een vaccin- (of maatregel-) weigeraar is niet hetzelfde als iemand die niet gevaccineerd is (of zich niet aan maatregelen houdt'). Weigeraars treden actief naar buiten. Op bijeenkomsten, op sociale media of gewoon demonstratief in de trein. De enkel niet-gevaccineerde houdt zich stil.
Niemand wil ongezond zijn
Vrijwel niemand vindt het meer gek dat een overheid maatregelen neemt tegen roken. Zowel door te informeren, als door te ontmoedigen, als door te verbieden. De roker wordt niet langer gezien als een dader die bestreden moet worden, maar als een slachtoffer dat geholpen moet worden. Er zijn verschillende redenen om te beginnen met roken, maar een weloverwogen vrije keuze is er daar geen van. Vrijwel alle rokers zijn ermee begonnen in hun pubertijd. Een moeilijke leeftijdsfase waarin het moeilijk is om lange termijn gevolgen van korte termijn acties te overzien. Een leeftijd waarin je je af wil zetten terwijl je je onkwetsbaar waant. Een leeftijd waarop je extreem gevoelig bent voor be﮶loeding door kwaadwillenden die je maar wat graag aan hun nicotine-infuus willen leggen zodat je een leven lang een lucratieve verslaafde wordt van hun product. Het spreekt voor zich dat een overheid die tegenwicht biedt aan dergelijke be﮶loeding middels verschillend beleidsinstrumenten geen vrijheden beperkt, maar juist vrijheden vergroot.
Tweedeling
Het mooie, of beangstigende, is dat wij als volwassenen nauwelijks beter zijn in het nemen van rationele beslissingen. Niemand kiest er vrijwillig voor om ziek of hulpbehoevend door het leven te gaan, maar toch wordt er teveel gedronken en geslikt, te vet gegeten, te hard gereden en te gevaarlijk of fanatiek gesport. In hoeverre ben je vrij als je tot dergelijk gedrag wordt gemanipuleerd? Door grote bedrijven, sociale druk of complotdenkers op Twitter. Het is niet waarschijnlijk dat het overgrote deel van de mensen die zich nog iet hebben laten vaccineren, hebben gekozen na een zorgvuldige afweging van de persoonlijke voor- en nadelen. Er zijn immers nauwelijks nadelen aan het vaccin en de voordelen zijn enorm.
De veelbesproken tweedeling in de samenleving kan alleen bestaan wanneer er twee groepen mensen bewust andere keuzes maken. Toen men zich realiseerde dat er geen tegenstelling was tussen rokers en niet-rokers maar tussen samenleving en tabaksindustrie werd er veel effectiever en daadkrachtiger ingegrepen.
Nakakelen
Het niet-roken beleid richtte zich vooral op de nog-niet-rokers, en niet op (verstokte) rokers. Een rookverbod in de horeca was niet bedoeld om rokers te laten stoppen, maar om nog-niet-rokers niet te laten beginnen. Een 2G maatregel zal op een vergelijkbare manier geen enkele vaccin-weigeraar overtuigen, maar wel niet-gevaccineerden over de streep kunnen trekken. Middels niet-roken campagnes ging de overheid in gesprek met nog niet rokers, de verstokte rokers waren geen doelgroep. Zo zou de overheid nu in gesprek moeten met niet-gevaccineerden en de vaccin-weigeraars voornamelijk negeren.
Het is bekend dat wanneer splintergroeperingen elkaar op sociale media voortdurend nakakelen hun achterban en invloed veel groter lijkt dan ze is. Maar dit echo-effect heeft door te weinig kritische nieuwsredacties vaak wel een zelfvervullende waarde. Dan zit je zomaar aan dezelfde tafel als de minister en lijkt je kul claim ineens legitiem.
Zuivere intenties
Als we de niet-vaccineerders niet zien als kwaadwillende individuen, maar eerder als slachtoffers die we moeten helpen zichzelf de te bevrijden, wie zijn dan de daders? Het aandeel mensen dat daadwerkelijk persoonlijk belang heeft bij het promoten van het weigeren van vaccin of maatregelen is hoogstwaarschijnlijk ook onder de weigeraars zeer klein. De meeste weigeraars hebben ongetwijfeld zuivere intenties. Maar zij hebben er wel belang bij om de groep niet-vaccineerders zo groot mogelijk te houden. En hebben er geen enkel belang bij om zich te laten overtuigen van hun eigen ongelijk. Zo zie je dat telkens wanneer hun ongelijk in de praktijk wordt aangetoond, zijn de discussie verleggen.
Van corona is niets meer dan een griepje naar de maatregelen werken niet, naar het vaccin werkt niet en is gevaarlijk naar nu vaccineren en maatregelen zijn onzin, er moet gewoon meer geld naar de zorg. Dat laatste punt is overigens absoluut waar, maar dient in deze discussie alleen ter afleiding. Wat we nu moeten doen is vaccineren en ons aan de maatregelen houden.
Wanneer je eenmaal naar buiten bent getreden met een bepaalde mening is het vele malen moeilijker om die mening met wijsheid achteraf bij te stellen. En zo ben je als weigeraar gevangene geworden van een opvatting waartoe je was gemanipuleerd. De kans dat we de nog-niet-gevaccineerden met gerichte interventies hun vrijheid terug kunnen geven is op korte termijn veel groter.
Erwin Fisser is zelfstandig verhalenmaker en campagneleider.
Lees ook:
18-10-2021 | [Column] Erwin Fisser: Het Solidariteitsframe
23-09-2021 | [Column] Erwin Fisser: De kosten van controledrift
06-09-2021 | [Column] Erwin Fisser: Tata maakt je dommer
20-07-2021 | [Column] Erwin Fisser: Aanklooien, het gemis van productiviteitssoftware
24-06-2021 | [Column] Erwin Fisser: Olympische seks
Volg het Nederlands MediaNetwerk op Twitter
Volg het Nederlands MediaNetwerk op Facebook
Word lid van de Nederlands MediaNetwerk Groep op LinkedIn
Vacatures in media- en marketingcommunicatie