[Interview] Astrid de Jong (NPO Radio 1, Omroep Max) over nachtradio

Voor de vierde maal organiseert Spreekbuis de  Nachtradio Awards. Astrid de Jong won deze award in 2021 en organiseert mede de 2022-editie. De nacht is vooral het domein van vrijheid. Nederlands MediaNetwerk spreekt met haar over nachtradio anno 2022.

Astrid de Jong is sinds mei 2009 wekelijks actief met nachtradio op NPO Radio 1, tegenwoordig in de nacht van vrijdag op zaterdag. Eerst bij de AVRO met de Nachtdienst, waarna zij bij Omroep Max de kans heeft gekregen sinds september 2010 het (oude) concept (van Durf te vragen) via het programma Nachtzuster voort te zetten, waarin luisteraars met vragen elkaar helpen.

Hoe zou jij het fenomeen nachtradio omschrijven?

Waar radio overdag ook behang kan zijn (iets dat op de achtergrond te horen is), is het in de nacht vaak gezelschap. Gepraat en menselijk contact waar je het niet verwacht, in je kamer of in je auto. Mensen luisteren bewuster, dus alles mag langer duren, persoonlijker worden, en soms mag je totaal buiten de lijntjes kleuren.

De NPO zet op NPO Radio 1, NPO Radio 2 en NPO 3FM volop in op nachtradio. Commerciële radiostations houden het meestal op non-stop radio na middernacht. Afgelopen 2 jaar zijn bij radiostations als Radio 538, Radio Veronica, Radio 10 en Qmusic nachtprogramma's gesneuveld. Hoe verklaar je dat?

Ik heb daar veel over gesproken met andere radionerds, maar ik kom er niet goed uit. Ik vrees dat het kortetermijndenken is. Nachturen worden vaak gebruikt om mensen vlieguren te laten maken, zodat je talent in eigen huis kunt opleiden. Maar dat brengt ook kosten met zich mee, en die talenten moeten worden begeleid, en als ze ziek zijn of stoppen moeten ze ook vervangen worden. Dus ik denk dat het op korte termijn te veel gedoe geeft en men denkt dat men op dit moment genoeg talent in huis heeft. Dus dat het te weinig oplevert om uitgaven te doen op een slecht beluisterd moment zonder cijfers, dus ook weinig interesse vanuit de reclamehoek. Maar niemand heeft dit tot nu toe kunnen bevestigen. Lijkt me ook niet slim, want meer dan 40 procent van alle mensen die nu luisteren ‘s nachts, luisteren naar NPO Radio 1 voor gepraat en aanwezigheid. Dus laten we de commerciële collega’s maar niet op ideeën brengen.

Wat heeft de coronacrisis betekent voor de nachtradio? Zijn er andersoortige luisteraars? 

Andere niet, wel meer. Mensen liggen duidelijk wakker, hebben geen feestjes, uitjes en gezelligheid. En ik heb het idee dat er nog meer mensen naar NPO Radio 1 luisteren omdat er meer interesse is in actuele ontwikkelingen en om te horen hoe anderen erover denken. Dus hoewel het bij Nachtzuster maar heel af en toe over corona gaat, heb ik wel het idee dat er veel meer mensen luisteren.

De ochtend begint tegenwoordig op de radio steeds vroeger. Ooit begon de radio-ochtend  om 07:00 uur, tegenwoordig is dat 06:00 uur, maar programma's beginnen soms al vroeger: 05:00 uur en bij Radio 538 zelfs om 04:00 uur. Hoe zie jij die ontwikkeling?

Een goed idee. Het succes van een zender hangt vaak samen met het succes van de ochtendshow. Dus als je mensen al eerder met gezelschap naar je station kunt lokken. Bovendien is het een plek waar minder mensen luisteren, maar wel veel mensen die vroeg opstaan om bijvoorbeeld de files te ontwijken. Dus een geweldige plek om vlieguren te maken.

De radio-uitzendingen 's nachts worden gezien als een plek met meer vrijheid. Een kleine kans dat radiodirecteuren meeluisteren en iets vinden, minder kans dat de NOS inbreekt vanwege breaking nieuws en weinig mensen verder aanwezig. Hoe ervaar jij dat met je collega's?

De kans dat de NOS inbreekt met breaking news is in de nacht net zo groot als overdag. Maar het geeft wel een zekere losheid om in een leeg gebouw je programma te kunnen maken.

Hoe denk je dat nachtradio voor talent en mensen die bewust nachtradio willen maken aantrekkelijker kan worden?

Zenders moeten gewoon het besef hebben dat het waardevol is voor je zender. En jonge mensen zouden begeleiding moeten krijgen van ervaren krachten. Gelukkig gebeurt dat bij NPO Radio 1 volop. Er wordt volgens mij ook geweldige radio gemaakt. Dus ik heb er persoonlijk geen klachten over.

Prem Radhakishun, Rick van Velthuysen en Özcan Akyol zijn samen met Eddy Keur de bekendste namen uit de nacht.  Wat maakt het de moeite waard naar hen te luisteren?

Vergeet Pieter van der Wielen niet, van Nooit Meer Slapen. Ieder van deze makers is een andere smaak. Ik vind ze allemaal interessant en zeker de moeite waard. Maar een jong talent als Andres Odijk of Danny Blom, of een Ciana Mayam zijn weer leuk om in hun enthousiasme te horen. Als iemand live aanwezig is in de nacht en ook af en toe iets interessants vertelt, vind ik het als snel geweldig. Er wordt toch soms op neergekeken en soms ook zuiniger betaald, dus ik juich iedere nachtradiomaker toe. Je wil niet weten hoe belangrijk ze soms zijn voor mensen.

Als het Nationaal Media Onderzoek van start gaat, is het mogelijk om ook meer luistercijfers te verkrijgen, waaronder misschien ook de nachtcijfers. Denk je dat er commerciële waarde kan bestaan bij nachtradio?

Zeker. Maar als je ziet dat ik tijdens Nachtzuster honderden telefoontjes krijg, wordt met cijfers wel voorbij gegaan aan de attentiewaarde. Als ik één keer zeg dat mijn kat Popcorn heet of dat ik bang ben voor spinnen, word ik daar jaren later nog op aangesproken. Terwijl er wel veel minder mensen luisteren dan naar Mattie Valk & Marieke Elsinga of Jurgen van den Berg.

Denk je dat nachtradio terugkeert bij commerciële radiozenders? Op welke manier?

Ik hoop het. Ik kan het me bijna niet voorstellen, maar het hangt volgens mij af van een zendermanager of een financier die het belang ervan inziet.

Durf je een tipje van de sluier op te lichten welk soort nachtradiomaker de award dit jaar kan winnen?

Ik ben het niet. Ik hoop een beetje op Nooit Meer Slapen, omdat ik het een prachtig programma vind, maar ook omdat ik er af en toe werk als regisseur. Maar ik gun het elke nachtelijke radiomaker om even in de spotlight te staan.

Wil je nog iets toevoegen?

Luister Nachtzuster (vrijdag op zaterdagnacht van 02:00 tot 06:00 uur op NPO Radio 1). Het is dat ik om die tijd altijd zelf moet werken, maar ik hoor regelmatig dat het echt ontzettend genieten is. 

www.astriddejong.nl
www.nporadio1.nl
www.omroepmax.nl
www.spreekbuis.nl/nachtwachtaward/